Vakantieperiodes
Dr. Eveline Vercammen is niet aan het werk van donderdag 11 juli tot en met vrijdag 26 juli 2019.
Eikenprocessierupsen
De processierupsen zijn in opmars. Hieronder alvast enkele weetjes/tips:
- https://www.antigifcentrum.be/natuur/dieren/eikenprocessierupsen
De brandharen van de eikenprocessierups, een reëel probleem voor de huisarts
Gezondheidseffecten na contact met de brandharen
Zoals gezegd veroorzaakt contact met genoemde brandharen verschillende gezondheidsklachten. De haren kunnen zich passief op verschillende manieren verspreiden:
- met de wind vanuit (al of niet oude) spinselnesten over grote afstand (tot op 100 meter);
- door trilling van verkeer;
- bij het wegbranden en/of wegzuigen van de nesten.
Verspreiding van brandharen via de wind is één van de belangrijkste blootstellingsfactoren.2,8 Brandharen van oude, dode rupsen of uiOpen tabel
| Effecten | Huid | Ogen | Neus, keel en bovenste luchtwegen |
|---|---|---|---|
| Niet systemisch | effecten treden op binnen 8 uur: geen restletsels; effecten kunnen 2 weken aanhouden; |
acuut: (conjuctivae, cornea en uvea)
effecten ontstaan binnen 1-4 uur chronisch: (diepere lagen) restletsel: blindheid, bij niet operatief verwijderen van brandharen |
soms pseudo-allergische bronchitis met CARA-verschijnselen; longoedeem, in een enkel geval anafylactische reacties |
| Systemisch | malaiseklachten, koorts, duizeligheid, braken |
Blootstelling aan de brandharen van de rupsen vindt vooral plaats via inhalatie of via direct huid- en/of slijmvliescontact met in de lucht aanwezige brandharen en in mindere mate via een direct contact met de rupsen zelf. Door de bijzondere vorm van de haren dringen zij gemakkelijk de oppervlakkige lagen van huid, ogen en bovenste luchtwegen binnen en zetten zich daarin met hun weerhaken vast. Via wrijven, krabben en transpiratievocht verspreiden de brandharen zich over het lichaam, waarbij ook de bedekte delen van de huid aangedaan worden. Ook besmette kleding vormt een bron van blootstelling. De reacties die optreden na (in)direct contact met de brandharen van de eikenprocessierups zijn zeer divers. Behalve lokale klachten van huid, ogen en bovenste luchtwegen, kunnen ook klachten van algemene aard (koorts en malaise) optreden. De belangrijkste gezondheidseffecten zijn schematisch weergegeven in de tabel, terwijl figuur 3 een beeld laat zien van de waargenomen huidklachten.
Behandeling van klachten
In het algemeen verdwijnen de symptomen, zoals hierboven beschreven, spontaan binnen enige dagen tot weken. Voorkom verdere verspreiding van de brandharen over het lichaam en progressie van ontstekingreacties door de huid goed met water te wassen en de ogen goed te spoelen met water. Eventueel kan men in het beginstadium de aangedane huid met plakband ‘strippen’ om de overtollige haren snel te verwijderen. Vermijd krabben en/of wrijven. Omdat haren moeilijk uit besmette kleding zijn te verwijderen, is het advies deze zeer grondig bij hoge temperatuur (60°C) met water en zeep te reinigen. Bij lichte symptomen kan ondersteunende behandeling met medicijnen achterwege blijven, omdat de klachten vanzelf zullen verdwijnen. Bij hevige jeuk kunnen anti-jeukmiddelen en/of een verzachtende crème verlichting geven. Indien de lokale effecten zeer ernstig zijn, kan men kortdurend behandelen met een corticosteroïdcrème (Hydrocortison-crème 1% of Triamcinolon-crème 0,1%), hoewel de effectiviteit hiervan niet bewezen is. Lokale behandeling met antihistaminica is zinloos en kan overgevoeligheid voor deze stoffen opwekken. Wel is een systemische behandeling met antihistaminica te overwegen bij het tegengaan van ernstige klachten, hoewel ook hierbij twijfels bestaan over de effectiviteit. In het algemeen herstellen patiënten met een ongecompliceerde ‘rupsenziekte’ (erucisme) na enige dagen tot weken volledig. Wanneer er ernstige systemische effecten zijn, lijkend op een anafylactische reactie, dan is de behandeling conform die van een anafylactische reactie.717
Preventieve adviezen
Betrokkenen bij het beheersen van de overlast moeten adequate persoonsbeschermingsmiddelen gebruiken (rubberen handschoenen, laarzen, een overall die bij de onderarmen en enkels is af te sluiten en een volgelaatsmasker). De algemene bevolking moet direct contact met rupsen, (oude) brandharen, spinselnesten en vervellingshuidjes zoveel mogelijk vermijden. Probeer ook kinderen te attenderen op het gevaar van de eikenprocessierups. Speciale aandacht moet uitgaan naar nesten of besmette bomen in de directe nabijheid van woningen. Uit de praktijk is gebleken dat brandharen zich vanuit nesten over grote afstand kunnen verplaatsen (50-100 meter), wat mensen ernstig in hun woongenot kan belemmeren. Ook het buitenhangen van was, het buiten laten liggen van speelgoed en kinderen laten spelen op het gazon is onverstandig met de eikenprocessierups in de buurt. Laat verder zandbakken zoveel mogelijk gesloten.